Як змянілася становішча царквы з пачаткам Другой Сусветнай вайны, ці бралі святары ўдзел у баявых дзеяннях, як склаліся лёсы святароў пасля перамогі ў вайне – пра ўсё гэта размаўлялі ўдзельнікі курса “Праваслаўная царква ў Беларусі ў гістарычнай прасторы ХХ ст.” пад час лекцыі Святланы Сілавай, якая адбылася 21 сакавіка.

Першая палова ХХ ст. у гісторыі Праваслаўнай царквы ў Беларусі была цяжкім перыядам – Першая сусветная вайна, рэвалюцыя, адыход заходняй часткі Беларусі да Польшчы, рэпрэсіі і іншыя падзеі. 

Пачатак Другой Сусветнай вайны прынёс ўз’яднанне беларускай праваслаўнай царквы з Заходняй і Усходняй часткак Беларусі. У Заходняй Беларусі захавалася царкоўнае жыццё, якое было амаль што цалкам знішчана ў БССР, дзе новае пакаленне фактычна расло ў ідэалогіі ваяўнічага атэізму. 

Уваход Заходняй Беларусі ў склад БССР хваляваў не толькі святароў, якія дзейнічалі на гэтых тэрыторыях, але турбаваў савецкіх грамадскіх дзеячаў, якім трэба было рыхтавацца да новай кампаніі антырэлігійнай прапаганды на далучаных тэрыторыях.

Мы абралі топ цікавостак з лекцыі Святланы аб падзеях і дзеячах таго часу:

• Пасля аб’яднання царквы ўлады першапачаткова не забаранялі праводзіць служэнні, хрысціць дзяцей і прысутнічаць на пахаваннях. Змены пачынаюцца ў 1940 годзе, калі ў святароў канфіскоўваюць метрычныя кнігі, і іх вядзенне передаецца савецкай уладзе.
• На тэрыторыі Заходняй Беларусі было ўведзена савецкае заканадаўства аб культах і рэлігійных арганізацыях, а святары, якія перайшлі на грамадскія пасады, напрыклад, у настаўнікі, былі звольненыя з працы.
• Не абыйшлося і без закрыцця духоўных устаноў і храмаў. У Пінску ў вернікаў забралі будынак, у якім размяшчалася духоўная кансісторыя, у ім адкрылі школу. У 1940 г. узарвалі Пінскі Святафёдараўскі сабор і на яго месцы пабудавалі кінатэатр “Дружба”. На шчасце, сабор быў пазней адноўлены.
• Протаіерэй Міхаіл Бароўскі ў часы другой Рэчы Паспалітай лічыўся польскімі ўладамі “небяспечным элементам”, таму што праводзіў актыўную антыпольскую палітыку сярод сваіх прыхажан. Тым не менш, ён быў забіты пры савецкай уладзе. 
• Пад час нямецкай акупацыі савецкімі партызанамі было забіта 42 праваслаўныя святары. Гэта адбылося ў большасці праз недахоп камунікацыі, таму што, на самай справе, святары актыўна супрацоўнічалі з партызанамі супраць акупацыйнай улады. У пасляваенны перыяд было арыштавана 55 святароў, на той час гэта быў кожны 10 святар краіны. Іх абвінавяцяць у супрацоўніцтве з акупацыйным рэжымам.

Больш цікавых фактаў шукайце ў запісе гэтых заняткаў. Таксама паглядзець папярэднія лекцыі Святланы можна на нашай Ютуб старонцы.